Veehouderijen en de gezondheid van omwonenden
Naar schatting woont 15% van de Brabanders binnen een straal van 2 kilometer van een geitenhouderij. Op dit moment geldt er binnen Brabant een moratorium; er mogen geen nieuwe stallen voor geiten worden gebouwd, maar ondernemers mogen wel meer geiten in een stal houden zolang ze hiervoor ruimte hebben.
Gezondheidseffecten
Uit het onderzoek blijkt wederom dat vooral omwonenden van geitenhouderijen die binnen een straal van 2 km wonen, extra risico op longontsteking lopen. Dit risico neemt toe naarmate je dichter bij een geitenhouderij woont. Het hele jaar door komen longontstekingen vaker voor bij mensen die in de buurt van een geitenhouderij wonen.
Hoe hoog is het risico?
Het is niet mogelijk om de resultaten van de verschillende studies samen te vatten in één gemiddeld percentage verhoging. Voor de mensen die binnen 500 meter wonen is de kans op longontsteking in sommige studies meer dan twee keer zo groot als bij mensen die verder dan 500 meter van een geitenbedrijf wonen. Het verhoogde risico op longontsteking is gevonden tot 2 kilometer afstand. Naarmate de afstand tot een geitenhouderij kleiner is, neemt de kans op longontsteking toe. Of dit ook geldt voor voorbijgangers, bezoekers of recreanten is niet onderzocht.
Oorzaak longontsteking en maatregelen
In VGO III zijn aanwijzingen gevonden dat bacteriën een mogelijke verklaring zijn voor de grotere kans op longontsteking. De meest waarschijnlijke bronnen van bacteriën in de lucht op en rondom geitenhouderijen zijn de bedding van stallen en stalmest. De onderzoekers adviseren te bekijken of aanpassingen in de bedrijfsvoering de hoeveelheid ziekteverwekkers in stal- en omgevingslucht kunnen terugbrengen. Bijvoorbeeld door te onderzoeken of het helpt om anders om te gaan met stalmest en strooisel, waar de geiten op lopen. Luchtmetingen zoals uitgevoerd tijdens het VGO-onderzoek kunnen het effect hiervan laten zien.
Uit het huidige onderzoek blijkt dat fijnstof en endotoxinen niet aannemelijk zijn als mogelijke oorzaak.
Q-koorts
Uit de VGO studies blijkt dat het gevonden verhoogde risico op longontsteking bij omwonenden niet veroorzaakt wordt door de Q-koortsbacterie. In de periode 2007-2010 is Brabant hard geraakt door de Q-koorts vanuit melkgeiten- en schapenbedrijven. Dit heeft grote impact gehad op de Brabantse bevolking en een deel van de Q-koorts patiënten heeft hier nog steeds gezondheidsschade van. Omwonenden hadden het gevoel dat hun gezondheid ondergeschikt was aan economische belangen concludeerde de Ombudsman in 2012 en 2017. De GGD’en in Brabant krijgen ook nu signalen van verontruste burgers die zich afvragen of hun gezondheid wel voldoende beschermd wordt.
Rol GGD’en Brabant
De GGD’en in Brabant adviseren, zolang er geen doelmatige maatregelen ingevoerd zijn, afstand te houden tussen geitenhouderijen en gevoelige bestemmingen (zoals woningen, woonzorgcentra, kinderopvang en scholen) en het moratorium in stand te laten. Dit gezien de impact van longontsteking op zorg en samenleving. Wij beseffen dat gemeenten ook met een woningbouwopgave te maken hebben en dat 2 kilometer afstand houden tot een geitenhouderij op gespannen voet hiermee kan staan. De GGD’en adviseren om bij besluitvorming rondom de bouw of uitbreiding van gevoelige bestemmingen het verhoogd risico op longontsteking mee te wegen, naast alle andere gezondheidsaspecten van de leefomgeving, zoals bijvoorbeeld de geluidsbelasting, luchtkwaliteit, geur maar ook gezondheidsbevorderende aspecten als groen, beweeg- en ontmoetingsmogelijkheden. De GGD’en kunnen hierbij adviseren.
