Seks is van ons allemaal!

Een collega van mij zag Tedy*, een jonge vrouw afkomstig uit Oeganda, voor een soa-test. Tijdens dit consult kwam ter sprake dat Tedy pas recent seksueel actief was en dat ze veel pijn ervaarde tijdens de seks. Ze had wat gelezen via google en ze was er van overtuigd dat zij een soa had. Dit gaf haar veel onrust en angst. Mijn collega plande in overleg met Tedy een sense afspraak zodat er wat meer tijd was tijdens ons consult voor al haar vragen. Een week later kwam ze bij mij voor de sense afspraak. Haar soa-test had niets aangetoond. Dat resultaat verwarde Tedy wat door de klachten die ze nog steeds ervaarde. Ze was nu bang dat ze nooit fijne seks kon hebben.

Gewoontes en gebruiken maken omgaan met onderwerpen verschillend

Tedy is een slimme vrouw en weet haar informatie te vinden. Ondanks dat ze vrij open was in het gesprek, voelde het voor mij dat ze enkel deelde wat op de oppervlakte lag. Nu weet ik dat veel Afrikaanse culturen vaak anders met het verleden omgaan dan wij. In sommige culturen leven mensen meer in het hier en nu en wat geweest is, is geweest. Mensen die daar opgroeien ervaren soms gebeurtenissen waarvan wij ons amper kunnen voorstellen dat je daarna je leven weer kunt oppakken. We zijn hier in het Westen zo enorm gewend om trauma’s aan te gaan, bespreekbaar te maken, uit te diepen zodat we verder kunnen. Zelfontwikkeling en ontplooiing is een groot goed, ondanks dat ook wij nog stappen te zetten hebben in het normaliseren van psychische hulp en uitdagingen.

Andere normen en waarden rond praten over seksualiteit

Op de vraag of er in het verleden gebeurtenissen zijn geweest die nu nog van invloed kunnen zijn, zegt Tedy stellig nee. Ik ben mij bewust dat het blijven wroeten in het verleden, de verbinding tussen Tedy en mij kan beschadigen. Ik ben in haar ogen veel te nieuwsgierig, sommige dingen deel je niet of zijn in haar ogen niet zo relevant. Ik gooi het over een andere boeg. Ik deel wat eigen ervaringen en ga spreken in algemeenheden. Zo vertel ik bijvoorbeeld dat we weten dat als jouw lichaam in het verleden een traumatische gebeurtenis heeft ervaren, je daar in de toekomst last van kan hebben. Je kunt daar mentaal geen last meer van hebben, maar jouw lichaam heeft een veel sterker en langer geheugen. En dat we soms zien dat als iemand bijvoorbeeld seksueel geweld heeft ervaren, je later moeite hebt met ontspannen tijdens de seks.

Tijdens het gesprek veranderde de houding van Tedy. Ze werd kleiner in haar houding en minder stellig in haar uitspraken. Tedy deelt dat ze in het verleden meerdere malen misbruikt is, maar uit schaamte voor haar familie ze dit afgesloten heeft. Het bestaat niet meer, ze hebben er nooit meer over gesproken en ze is er van overtuigd dat dit geen rol meer speelt. Ze is momenteel gelukkig.

Ik heb nog meerdere malen met Tedy gesproken en soms zat ze als verrassing voor mij neus omdat ze toch nogmaals een soa-test wilde doen. Het vroeg van mij heel veel geduld, herhaling en meebewegen. Ze had tevens ook heel veel ambivalentie rondom anticonceptie, terwijl een eventuele zwangerschap nu niet zou passen volgens haar. Op het moment dat ze haar keuze had gemaakt, sprak ze iemand uit haar thuisland en was de keuze weer in twijfel. Zo zou je van een implanon onvruchtbaar raken of kunnen overlijden, was haar verteld. De angst nam het dan weer over.

De blinde vlek door culturele verschillen proberen te herkennen

Ook tijdens de voorlichtingen die we geven aan mensen met een migratieachtergrond merk ik dat er regelmatig mythen zijn die in hun land van herkomst als overtuiging worden gezien. Het is niet helpend om te stellen dat de mythen niet juist zijn en dat hun informatie dus niet klopt. In Nederland zijn we een vrij open land als het gaat om seksualiteit, maar in heel veel andere landen ligt dit vaak anders. Jonge meiden krijgen soms alleen te horen van andere vrouwen hoe ze de man moeten plezieren, het vrouwelijk genot heeft geen rol, homoseksualiteit is in bepaalde landen zelfs nog strafbaar of kan jouw doodvonnis betekenen. Het is belangrijk om te beseffen als je werkt met mensen met een migratieachtergrond dat ze een ander startpunt hebben, maar ook dat ze andere gebruiken hebben als het gaat over zorgverlening of contact. Het is vaak veel meer vanuit vraag en aanbod dan op toekomstgerichte afspraken. Tijd kan een ander begrip hebben, als professional dien je de oplossing aan te dragen en zo kan ik nog een hoop voorbeelden benoemen. Het is belangrijk dat we durven om buiten onze eigen kaders en regels te bewegen, want enkel dan zullen we de aansluiting vinden met elkaar. Zo hebben we laatst tijdens een voorlichting uitgebreid Afrikaans gegeten met elkaar en juist tijdens dit moment ontstonden de mooiste gesprekken. Eten verbindt.

Als het ijs gebroken is: houd het lijntje kort voor de toekomst

Met Tedy gaat het nu goed. Ze heeft ondertussen een leuke man ontmoet waarmee ze haar ervaringen ook heeft mogen delen. Ze zijn samen op een heel rustig tempo op ontdekkingstocht naar wat zij fijn vindt in aanraking en wat niet. Het contact is op dit moment dan ook gestopt, maar indien nodig weet ze dat ze mij mag appen. Dit lijntje behouden is vaak de gouden tip, zodat cliënten met een migratieachtergrond niet allerlei telefoonnummers hoeven te gebruiken maar gewoon contact kunnen leggen met een vertrouwd persoon die ze wereld van zorg kan uitleggen.

_{* Naam van de cliënt in deze blog is aangepast om de privacy van de cliënt te beschermen.}