Kanker in de wereld van soa’s

In de wereld van soa hoort HPV voor professionals niet bij de ‘Big Five’

Een jonge vrouw van 21 jaar, Marit*, heeft een afspraak bij ons op het klachtenspreekuur. Ze heeft sinds een tijdje last van wat bultjes bij haar vulva en daarnaast veel onvoorspelbaar bloedverlies. Marit maakt een ongeruste indruk, ze praat heel snel en maakt weinig oogcontact. Op de vraag hoe het is voor haar om hier te zijn, geeft Marit aan dat ze het heel spannend vind. Ze begint wat te huilen. Ik geef Marit de ruimte om haar emoties te ventileren en ga dan op zoek naar wat haar zo gespannen maakt. Marit is heel bang dat ze kanker heeft. Ze heeft als jong meisje geen vaccinatie gehad voor baarmoederhalskanker en nu ze zo veel bloedverlies heeft en bultjes is ze bang dat ze te laat is.

Goh, ik merk dat ik even moet schakelen omdat ik zelf HPV niet direct als ernstige soa bestempel. Veel vaker gaan de zorgen over het oplopen van HIV of een bacteriële soa zoals gonorroe, soa’s uit onze Big Five. Als GGD testen we niet op HPV, ook niet als je gewaarschuwd bent voor dit virus. Het dragen van HPV zegt namelijk niets over hoe de ontwikkeling verloopt, er is geen medicatie voor en jouw lichaam ruimt het vaak zelf op. Dus ook als je gewaarschuwd bent voor genitale wratten en je hebt zelf geen wratten doen we geen test. Grote kans dat je het virus al hebt gehad of dat je zelf nooit wratten ontwikkelt.

Data geeft ons inzicht in de gevolgen van een HPV infectie

Bij de GGD werken we iedere twee jaar mee aan de PAYSSON studie. Het RIVM begon deze studie in 2009 met de start van de HPV vaccinaties. Met de PAYSSON studie wil het RIVM in kaart brengen wat factoren kunnen zijn die meespelen in het ontwikkelen van kankersoorten, het oplopen van HPV en wat voor bescherming het vaccineren van jonge mensen geeft. Lang is gedacht dat HPV voornamelijk gevaarlijk is voor vrouwen, omdat het baarmoederhalskanker kan veroorzaken. En mannen hebben over het algemeen geen baarmoeder. Echter uit cijfers blijkt dat het HPV virus ook verantwoordelijk kan zijn voor 80% van de anale kankers, 50% van de peniskankers en 31% van de orale kankers. Dit betekent dat het voor alle mensen een risico kan zijn en om deze reden wordt het vaccineren dan ook uitgebreid en gemonitord.

Om het even in perspectief te stellen HPV is verantwoordelijk voor 5% van alle kankers wereldwijd. Niet een mega groot aandeel, maar het mooie van dit virus is dus dat het via een vaccinatie te voorkomen valt. De PAYSSON studie zal lopen van februari 2023 tot en met april 2023 waarin zowel meiden als jongens worden geïncludeerd, los van hun seksuele voorkeur. Het blijkt zoals eerder gezegd niet alleen een virus te zijn die een risico vormt in een heteroseksuele relatie.

Het HPV vaccin maakt verschil: ook voor je seksueel actief bent

Wat mij opvalt is dat Marit een hoop heeft opgezocht op internet over het HPV virus, maar dat er toch nog veel onwetendheid is. Zo heeft zij bepaalde informatie verkeerd geïnterpreteerd en ze staart zich blind op de eventuele gevolgen. De meeste mensen zijn in staat om zelf het HPV op te ruimen in hun lichaam, een klein deel echter niet en voor hen kan het op latere termijn leiden tot kanker. De kans dat je een kanker veroorzaakt door HPV op jonge leeftijd oploopt is zeer klein en deze wordt nog kleiner als je gevaccineerd bent. Lang is gedacht dat het HPV vaccin enkel zin heeft als je dit voor de eerste seksuele activiteit doet. Dit lijkt toch wat genuanceerder te liggen, om deze reden is er een inhaalcampagne onder de bevolking tot en met 26 jaar.

Passend advies bij de individuele cliënt

Ik heb Marit laten vertellen wat ze wist van HPV en ik heb vervolgens de informatie voor haar in het juiste perspectief gezet. Zo koppelde Marit genitale wratten aan het krijgen van baarmoederhalskanker en deze koppeling is niet juist. Dit gaf Marit ontzettend veel rust. Ze gaf aan dat er veel gesproken wordt over HPV, ook vanwege de vaccinaties, maar dat eigenlijk velen niet weten hoe het nu precies zit. Ze heeft zich drukker gemaakt dan achteraf gezien mogelijk nodig was.
Tijdens het lichamelijk onderzoek blijkt dat Marit genitale wratten heeft en dat ze ook in de vagina zelf aanwezig zijn. Dit zou een verklaring kunnen zijn van het onvoorspelbare bloedverlies. Samen met de arts hebben we de opties voor haar besproken. Marit heeft op dit moment niet heel veel last van de wratten, ook ze zitten ook op een best kwetsbare plaats op de vulva wanneer je ze wilt (laten) aanstippen. Marit kiest ervoor om haar lichaam het zelf te laten opruimen, maar mocht ze zich bedenken dan neemt ze opnieuw contact op. Zo gaat Marit opgelucht naar huis en benoemt dat ze heel blij is dat ze naar de GGD is gekomen. Ze gaat de informatie zeker delen met haar vrienden en toch ook eens nadenken over het vaccineren tegen HPV.

Help cliënten met de juiste informatie en geef uitleg waar nodig

In Nederland is ervoor gekozen om het vaccin te richten op de twee varianten die het meeste risico geven op het ontwikkelen van kanker, namelijk type 16 & 18. Er bestaan echter ook nog twee andere vaccins die een breder palet aan typen bereikt en zo ook de genitale wratten. De genitale wratten worden echter meer als cosmetisch probleem gezien en op die manier niet noodzakelijk om er een vaccin voor aan te bieden. Je kunt hier natuurlijk zo zijn voor en tegens op bedenken. De vaccins zijn wel verkrijgbaar maar tegen een betaling.

Belangrijk als het om HPV gaat en zo ook over het vaccineren voor het HPV virus, is dat er voldoende aandacht is voor psychoeducatie. Neem de jongeren mee in de overwegingen om het wel of niet te doen, wat het betekent als je HPV oploopt en check hoe ze de informatie eigen maken. Of wijs jongeren op de door het RIVM ontwikkelde keuzehulp: hpvkeuzehulp.nl. Wij als professionals kunnen een mooie bijdrage leveren als het gaat om het welzijn en de gezondheid van alle mensen in Nederland en dat begint bij contact en delen van de juiste informatie.

_{* Naam van de cliënt in deze blog is aangepast om de privacy van de cliënt te beschermen.}