Overgewicht kinderen: de piek voorbij?
Na een piek in 2020 en 2021 is het percentage overgewicht bij kinderen weer bijna terug op het stabiele niveau van 2015-2019. Dit blijkt uit de jaarlijkse metingen van de jeugdgezondheidszorg van GGD Hart voor Brabant. Bij peuters daalde het percentage overgewicht van 9% in 2021 tot 8% in 2022. Bij kinderen van 5 jaar daalde het percentage van 11 naar 9%. Ook bij kinderen van 9 jaar lijkt er sprake van een daling, maar dan alleen bij jongens.
Daling zet in: jongens geven het goede voorbeeld
In 2022 had in het werkgebied van GGD Hart voor Brabant 8% van de peuters (2- en 3-jarigen) en 9% van de 5-jarigen overgewicht. Daarmee ziet het er beter uit dan in 2021 met percentages van respectievelijk 9 en 11%. Bij 9-jarigen daalde het percentage overgewicht ook (van 18 naar 17%), maar alleen dankzij de jongens. Bij hen daalde het percentage overgewicht van 17 naar 15%. Bij de meisjes daalde het overgewicht niet, zij bleven hangen op 19%. Omdat in 2022 maar ongeveer de helft van alle kinderen van 9 jaar is gemeten, moeten de laatste cijfers met enige terughoudendheid geïnterpreteerd worden. Voor leerlingen van klas 2 VO (13-jarigen) zijn geen goede trendgegevens beschikbaar, omdat er in de coronaperiode weinig leerlingen gemeten zijn.
Grote variatie tussen wijken
Het is bekend dat overgewicht bij jeugdigen samenhangt met onder andere etniciteit en opleiding van ouders. Mede daardoor zijn de verschillen in overgewicht tussen gemeenten en wijken behoorlijk groot. In de afgelopen 5 jaar had in Tilburg 13% van alle 5-jarigen overgewicht, tegenover slechts 7% in Vught. Bij 9-jarigen is het verschil nog groter: in Tilburg had 21% overgewicht en in Vught 10%. Naast Tilburg heeft ook Oss veel kinderen met overgewicht. In enkele wijken in Tilburg en Oss heeft bijna 1 op de 3 kinderen van 9 jaar overgewicht. Boekel en Sint-Michielsgestel weten, net als Vught, de percentages relatief laag te houden. De (sociaaleconomische) verschillen tussen wijken zijn belangrijk bij keuzes rondom een doelgerichte preventieve aanpak.
Waardevolle cijfers ook in toekomst beschikbaar?
Veel GGD’en stappen over op een risicogerichte aanpak, waarbij zij niet meer aan alle kinderen een contactmoment aanbieden waarin zij worden gemeten en gewogen. GGD Hart voor Brabant kiest er vooralsnog wel voor om alle kinderen van 2, 3, 5 en 9 jaar en alle leerlingen van klas 2 VO te meten en wegen. Bij deze keuze staat het belang van ouders en jeugdigen voorop, maar ook levert deze aanpak waardevolle gegevens op: jaarlijks gemiddeld 10.000 metingen per leeftijdsgroep. Bij de keuze voor een risicogerichte aanpak is het niet meer mogelijk om de trends in over- en ondergewicht goed te monitoren. Door de verschillende werkwijzen van GGD’en zijn er ook geen landelijke meetgegevens over het gewicht van kinderen beschikbaar.
Integrale aanpak blijft nodig
Het is goed om te zien dat het overgewicht bij kinderen wat is gedaald, maar het aantal kinderen met overgewicht is ondanks deze daling alsnog (te) hoog. Overgewicht kan nu en in de toekomst vervelende gevolgen hebben voor zowel hun lichamelijke- als mentale gezondheid. Ook de recente coronapandemie heeft laten zien dat een gezond gewicht belangrijk is. Het tegengaan van overgewicht vraagt om een samenhangend pakket van maatregelen gericht op preventie en individuele ondersteuning. Dit begint met het creëren van een gezonde leefomgeving voor kinderen; thuis, op school en in de wijk. Gemeenten kunnen samen met organisaties uit het publieke-, sociale– en medische domein bijdragen aan het terugdringen van overgewicht. Een mooi doel voor 2023: het voortzetten van de ingezette daling!
